«عمارت خسروآباد» روایت تاریخ حاکمیت اردلان در کردستان

خبرگزاری فارس استان کردستان؛ عمارت خسروآباد که در نوع خود بی‌نظیر است، مرکز حکومت اردلان به ویژه خسروخان اردلان بوده است. این بنای تاریخی در سال 1223 هجری قمری توسط امان‌الله خان اردلان والی و حاکم کردستان در مساحت 6 هزار مترمربع احداث شد.

عمارت خسروآباد افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون‌دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش‌ها و ایوان ستون‌دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان یا قاپوچی یعنی حاجب و دربان و خدمتکاران است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تزئینات معماری این بنا شامل گچ‌بری، آجرکاری، اروسی‌های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است. آنچه که بر اساس وضعیت ظاهری و ترکیب بنای خسروآباد قابل تامل است، هم به نوع بودن بافت و ترکیب مصالح و سبک مشترک قصر، آشپزخانه، حمام و اسطبل به انضمام دیوارهای حفاظ شرقی غربی و جنوبی است که مربوط به یک دوره است.

سبک اروسی‌های موجود در قصر تفاوت قابل توجهی با قسمت شرقی بنا دارد به گونه‌ای که تزئینات بخش غربی با آجر و در قسمت شرقی و سر درب بیشتر از گچ‌بری استفاده شده است.

حوض بزرگ صلیبی شکلی

علاوه بر حوض بسیار بزرگ صلیبی شکلی نیز در وسط این مجموعه بر زیبایی آن افزوده است که در نوع خود بی‌نظیر است. طاق بزرگ سر درب اصلی باغ خسرو آباد روبروی مقبره شرف‌الملک و درب اصلی بنا که از 4 تکه بزرگ تنه درخت گردو به سبک دروازه‌های قلعه‌های حکومتی ساخته شده رو به حوض مرمری مربع شکل عمارت واقع شده است.

نمای شرقی بنا از آجر و گچبری‌های زیبا تزیین شده، اما بخش‌های دیگر آن از آجر و به شکل ساده‌تری ساخته شده‌اند.

حوض با آب‌ جاری در طبقه سوم قصر

آب این مجموعه جاری و شرب و از مجموعه قنات‌های تعبیه شده در کوه آبیدر نشات می‌گیرد. حوض و فواره با آب‌جاری در طبقه سوم قصر از دیگر جاذبه‌های دیدنی کاخ خسرو آباد است که هر بینده‌ای را به خود جذب می‌کند.

کتیبه‌ای در عمارت خسروآباد وجود دارد که اسم فتحعلی شاه قاجار و والی کردستان امان‌الله خان در تاریخ 1223 ه.ق بر روی آن حک شده است. عمارت خسروآباد شاخص‌ترین بنای استان است که به عنوان مقر حکومت والیان اردلان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در دوره قاجار نظریات گوناگونی در خصوص این بنای عظیم و مقر حکومتی کردستان وجود دارد بطوریکه بعضی صاحب‌نظران قسمت شرقی بنا را که قصر نامیده شده مربوط به دوران زندیه و توسعه و تکمیل آن را مربوط به امان‌الله خان اردلان می‌دانند.

در زمان ساخت و تاسیس کاخ خسرو آباد دژ حکومتی سنه در مرکز شهر همچنان مقر حکومتی سیاسی و نظامی باقیماند و اعتبار خود را از دست نداد. اگر چه بعد از مدتی عمارت خسرو آباد بعنوان مقر حکومت بود، اما بیشتر به عنوان محل تشریفات و استقبال از شاهان و محل اقامت والیان اردلان مورد استفاده قرار می‌گرفت بصورتیکه مراسم عروسی «حُسنی جهان» تنها دختر فتحعلی شاه قاجار با خسروخان پسر امان‌الله‌خان در سال 1232 هجری قمری در این کاخ برگزار شد.

هنگام ورود ناصرالدین شاه به کردستان در سال 1275 هجری قمری برابر با 1233 هجری شمسی در خسروآباد برایش خیمه دایر شد و در سال 1317 قمری برابر با  1275 شمسی نیز علی‌اکبرخان شرف‌الملک اردلان نوه امان‌الله خان والی و وارث باغ و کاخ خسروآباد این مجموعه را به میرزا صادق‌خان اعزازالملک فروخت.

این بنای تاریخی از آن تاریخ به بعد در اختیار خاندان «صادق وزیری» قرار گرفت و از آن زمان تا حدود 50 سال پیش چندین بنا با سبک‌های مختلف دوره قاجار و پهلوی در اضلاع مختلف این مجموعه ساخته شد که در شمال‌شرقی و شمال‌غربی و جنوب شرقی و جنوب غربی واقع شده‌اند.

عملیات مرمت این بنای تاریخی از سال 1373 آغاز شده اما بیشترین مرمت و بازسازی بنا مربوط به سال  1379 است. این بنای تاریخی با شماره 1491 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

انتهای پیام/2330/70

منبع: فارس

کلیدواژه: عمارت خسروآباد بنای تاریخی عمارت خسروآباد امان الله خان عمارت خسرو خسرو آباد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۳۴۳۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عمارت «شجاع‌السلطنه» بهار در دو قدمی تخریب

ایسنا/همدان عمارت «شجاع‌السلطنه» به وسعت ۹۳۰ مترمربع واقع در روستای پرلوک از توابع بخش صالح‌آباد شهرستان بهار یکی از بناهای زیبای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور بوده که معماری این بنا، تاریخی به قدمت دوران قاجار دارد.

ورودی هشتی، حیاط، حوض، پستو حوض‌ خانه، ایوان، پنجره‌های ارسی، شاه‌نشین، سه دری و آشپزخانه این عمارت هر یک گویی زمان حال را برای بیننده این اثر زیبای تاریخی به عقب بازمی‌گرداند و شکوه گمشده در دل تاریخ این عمارت را در تابلویی از گذشته در ذهن مخاطب با دلبری تمام زنده می‌کند و دوباره همه آدم‌های گذشته در ذهنت جان می‌گیرند.

اینجا همان جایی است که روزی قهقهه خنده کودکان به اوج آسمان عروج می‌کرد، اینجا همان جایی است که روزی ماهی‌های قرمز کوچک حوض خانه با سیب‌های سرخی که درون حوض عمارت رها کرده‌اند، همبازی می‌شدند. اینجا همان جایی است که صدای قلقل سماور و عطر چای بهارنارنج آن در یک روز تابستانی از گذشته‌های تاریخ بر ایوان عمارت هر رهگذری را به استکانی چای دعوت می‌کرد، خلاصه اینکه اینجا روزی قشنگی‌های خاص خود را داشت و این زیبایی و شکوه عمارت در گذشته خود باقی ماند.

چند روز پیش از حال و روز ناخوش این عمارت مبنی بر در حال تخریب شدن این اثر و نیازمندی آن به مرمت و بازسازی مطلع شدیم که همین امر موجب پیگیری ما برای اوضاع و احوال این عمارت شد.

دهیار روستای پرلوک شهرستان بهار در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: روستای پرلوک با جمعیتی افزون بر ۲۰۲۰ نفر شامل ۶۵۰ خانوار یکی از روستاهایی است که تاریخ پیدایش آن به زمان حکومت سلسله ماد و پیش از آن می‌رسد. 

عمارت شجاع‌السلطنه روزگاری شکوه و ابهتی داشته

احمد کاویانی‌نیک با بیان اینکه گویش مردم پرلوک ترکی بوده و عمده اهالی روستا در امر دامداری و کشاورزی دارای فعالیت هستند، تصریح کرد: عمارت شجاع‌السلطنه روستای پرلوک و قلعه اربابی از جمله بناهای تاریخی این روستا بوده که روزگاری این بناها برای خود شکوه و ابهتی داشته‌اند.

وی با اشاره به اثر تاریخی عمارت شجاع‌السلطنه این روستا اظهار کرد: این عمارت مربوط به دوران قاجار بوده که در سال ۱۳۹۵ ثبت فهرست آثار ملی کشور شده اما با وجود ثبت آن در فهرست آثار ملی کشور، تاکنون هیچ‌گونه توجهی به مرمت و بازسازی این اثر زیبا و مهم تاریخی در این روستا نشده و بودجه و اعتباری برای مرمت و بازسازی آن توسط میراث فرهنگی اختصاص نیافته است.

کاویانی‌نیک تصریح کرد: بخشی از این عمارت دارای مالک خصوصی بوده و معمولا مالک خصوصی این بخش از عمارت با هزینه شخصی خود در حفظ و مرمت محدوده مالکیت خود اهتمام دارد بنابراین این قسمت از عمارت سالم باقی مانده اما بخش دیگر عمارت به علت فوت مالک و بی‌توجهی ورثه دچار تخریب شده است.

پیگیری ۱۰ ساله برای مرمت این بنا

وی با بیان اینکه بیش از ۱۰ سال است که برای مرمت و بازسازی این بنای تاریخی به دستگاه‌های مختلف ذیربط از جمله میراث فرهنگی رفت و آمد و پیگیری دارم تا شاید اقدامی برای حفظ و احیای این اثر تاریخی زیبای روستا داشته باشند، تصریح کرد: در بارندگی اوایل سال ۹۸ سقف و ایوان و دیوارهای این بنا دچار خسارت شد که به همین علت در اواسط همان سال میراث فرهنگی بخشی جزئی از سقف بنا را ایزوگام کرد اما پس از آن هیچ‌گونه اقدامی برای ادامه روند بازسازی و مرمت آن انجام نشده است‌.

کاویانی‌نیک با اشاره به اینکه معمولاً در ایام تعطیلات گردشگران مختلفی برای بازدید از این اثر به روستا مراجعه دارند، گفت: اگر عمارت تاریخی روستای پرلوک دوباره مرمت و بازسازی و سرپا شود، با راه‌اندازی خانه بوم‌گردی می‌توان جذب گردشگر دوچندانی برای روستا و منطقه داشت و مرمت این اثر از نقش مؤثری در جذب گردشگر برای روستا برخوردار خواهد بود.

قلعه اربابی ۲۰۰۰ سال دیگری هم در حال تخریب است

دهیار روستای پرلوک ادامه داد: علاوه بر عمارت شجاع‌السلطنه، یک قلعه اربابی ۲۰۰۰ ساله نیز در این روستا وجود دارد که متأسفانه از این قلعه تنها یک برج آن سالم باقی مانده و آن هم در حال تخریب است.

وی گفت: از سال گذشته پیگیر آن هستم که کارشناسان برای بازدید از این قلعه بیایند و تصمیمی برای آن بگیرند چراکه تخریب آن، موجب آسیب به منازل پیرامون قلعه خواهد شد اما تاکنون کارشناسان امر برای این موضوع هنوز به روستا نیامده‌اند.

کاویانی‌نیک با بیان اینکه این بناهای تاریخی به ویژه عمارت شجاع‌السلطنه را میراث فرهنگی نه خودش مرمت می‌کند و نه اجازه می‌دهد کسی آن را مرمت کند و این امر موجب سردرگمی ما شده است و نمی‌دانیم چه کنیم، افزود: اگر میراث فرهنگی مجوز مرمت لازم را به دهیاری و اهالی روستا بدهد و وضعیت مرمت آن را تعیین تکلیف کند، با پیگیری لازم دهیاری و اهالی روستا اعتبار مرمت این بنا را از جایی تأمین و جذب خواهیم و اجازه نمی‌دهیم این اثر تاریخی زیبای روستا اینگونه در مقابل چشمانمان تخریب و به سرنوشت قلعه اربابی دچار شود و از آن چیزی باقی نماند.

پیرو صحبت‌های دهیار روستای پرلوک، این موضوع را از اداره میراث فرهنگی شهرستان بهار نیز پیگیری شدیم‌.

مرمت عمارت شجاع‌السلطنه جزو برنامه امسال است

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان بهار در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: عمارت شجاع‌السلطنه روستای پرلوک ثبت فهرست آثار ملی کشور بوده و مرمت و بازسازی این اثر تاریخی جزو برنامه امسال میراث فرهنگی است و به طور قطع با اختصاص و تخصیص اعتبار لازم عملیات مرمت و بازسازی بنا را شروع خواهیم کرد.

محمد حرمتی در پاسخ به این سوال که مرمت و بازسازی این بنا به چه میزان اعتبار نیاز دارد؟ یادآور شد: بنده نمی‌توانم به طور دقیق میزان اعتبار مورد نیاز برای مرمت و بازسازی این بنا را تخمین بزنم، در این رابطه کارشناس امر میزان مورد نیاز اعتبار برای مرمت بنا را برای ما برآورد خواهد کرد.

وی ادامه داد: خانه شجاع‌السلطنه در حال حاضر دارای مالک خصوصی بوده و در نیمی از عمارت مالک خصوصی سکونت دارد و نیم دیگر آن فاقد سکونت است.

حرمتی تصریح کرد: برای نیمی از عمارت که مالک شخصی در آن دارای سکونت است، از مالک درخواست کردیم که نسبت به مرمت محدوده مالکیت خود اقدام کند اما می‌گوید پول ندارم و باید خودتان برای مرمت آن اقدام کنید.

وی با بیان اینکه برای مرمت و بازسازی این بنای تاریخی پیشقدم شدن و مشارکت مالک خصوصی آن نیز از نقش مؤثری در مرمت و بازسازی این بنا برخوردار خواهد بود، افزود: نظارت لازم از این بنای تاریخی را داریم و این بنا نیازمند مرمت و بازسازی است اما اینکه گفته شده بنا دچار تخریب شده است، صحت ندارد و با جدیت پیگیر مرمت و بازسازی بنای فوق در سال‌جاری هستیم. 

مرمت بنا باید زیر نظر میراث فرهنگی انجام شود

وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان این امر وجود دارد که مجوز لازم برای مرمت را به دهیاری و اهالی روستا بدهید؟ گفت: اگر مرمت بنا را زیر نظر اداره میراث فرهنگی و با مجوز این اداره انجام دهند، به طور قطع با آغوش باز از این موضوع استقبال نیز خواهیم کرد. دهیار روستا در رابطه با این موضوع می‌تواند برای رایزنی هر چه بیشتر به اداره میراث فرهنگی شهرستان مراجعه کند.

وی در پاسخ به اینکه دهیار روستای پرلوک می‌گوید اگر میراث فرهنگی اجازه دهد آنها با پیگیری اعتبار از محل‌های مختلف نسبت به مرمت و بازسازی بنا اقدام خواهند کرد اما میراث فرهنگی این اجازه را به آنها نمی‌دهد و خودشان هم برای مرمت اثر اقدام نمی کنند، گفت: تعجب می‌کنم چرا کار خود را می‌خواهند توجیه کنند، برای ما این موضوع و مرمت بنا به شرطی که با مجوز اداره میراث فرهنگی و با نظارت کارشناسان میراث فرهنگی باشد، هیچ مانعی ندارد حتی می‌توانند اعتبار را در اختیار میراث فرهنگی بگذارند و میراث فرهنگی به صورت کارشناسی روند مرمت بنا را انجام دهد، این امر مستلزم رایزنی لازم با دهیاری و شورای روستا خواهد بود.

رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان بهار، آثار تاریخی را شناسنامه و هویت فرهنگی هر جامعه دانست و گفت: حفاظت از آثار تاریخی همچون حفاظت از هویت و فرهنگ ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار است.

به گزارش ایسنا، در رابطه با تاریخ این عمارت باید گفت، شجاع‌الملک یکی از خان‌های روستا تصمیم می‌گیرد خانه‌ای زیبا در دل روستا در کنار قلعه تاریخی بسازد بنابراین از طراحان غیربومی بهره می‌گیرد و حدود دو سال هم ساخت عمارت به طول می انجامد و پس از آن به صورت دوره‌ای شجاع‌السلطنه، محمد خان، غلامعلی‌ خان و عطاالله خان و در نهایت کریم خان در این عمارت زندگی می‌کردند که پس از مهاجرت فرزند کریم خان و خالی از سکنه بودن آن شخصی از اهالی روستا عمارت را خریداری می‌کند که در حال حاضر به علت وسعت زیاد و نگهداری آن به دو قسمت تقسیم می‌شود و هم‌اکنون دریکی از قسمت‌ها سکونت دارند و قسمت دیگر آن خالی از سکنه است.

یکی از برنامه ها برای مرمت این بنا از سال‌ها پیش استفاده از این‌ عمارت روستا به عنوان خانه بوم‌گردی بوده که به طور قطع در صورت مرمت و بازسازی، این اثر از نقش مؤثری در جذب گردشگر برای این روستا برخوردار خواهد بود.

انتهای پیام